بهره برداری تلفیقی از منابع آب های سطحی و زیرزمینی دشت سلماس با در نظر گرفتن سدهای زولاچای و دریک

برداشت های بی رویه از منابع آب های زیرزمینی امروزه در کشور ما به یک مشکل بزرگ تبدیل شده است که تبعات زیست محیطی فراوانی دارد. دشت سلماس در مجاورت دریاچه ارومیه یکی از مناطقی است که به علت تغییر اقلیم، تغییرات الگوی کشت در دشت و افزایش تقاضا برای آب کشاورزی، با مشکلات پایین آمدن سطح آب زیرزمینی روبه رو می باشد. یکی از روش های مدیریت بهینه منابع آب بهره برداری تلفیقی از منابع آب های سطحی و زیرزمینی می باشد که در آن با توجه به فصول مختلف و نیازهای متفاوت منطقه از این منابع به صورت تلفیقی یعنی با لحاظ شرایط یکدیگر استفاده می گردد. در این پایان نامه به منظور مدیریت بهینه منابع آب در دشت سلماس از روش پویایی سیستم استفاده گردیده است. پویایی سیستم یک ابزار مدیریتی برای تصمیم گیری در مورد سیستم های پویا است که با استفاده از مدل‏سازی ریاضی، امکان شبیه سازی، فهم و درک سیستم های پیچیده را فراهم می کند، به عبارت دیگر روشی برای فهم رفتار پویا و مستمر در سیستمهای پیچیده به شمار می رود. در این تحقیق ابتدا پارامترهای تاثیرگذار بر نوسان آب سطحی و زیرزمینی و همچنین بر هم کنش عرضه و تقاضای آب شرب، صنعت و کشاورزی از هر دو منبع آب در محدوده مورد مطالعه شناسایی شده و سپس این پارامترها و ارتباط متقابل آن ها با استفاده از پویایی سیستم شبیه سازی شده است. بعد از شبیه سازی مدل و صحت سنجی آن با استفاده از آزمون های متفاوت، سناریوهای مختلف اقلیمی در این منطقه تعریف گردیده و با وارد کردن آن در مدل شبیه سازی شده، پیش بینی از پارامترهای منابع آب در این منطقه به دست آمده است. سناریوی اقلیمی که شامل تغییرات در میانگین بارندگی، دما و تبخیر و همچنین سناریو تغییر الگوی کشت در این منطقه که به صورت تبدیل زمین های دیمی به مزارع با شبکه آبرسانی در مدل تعریف شده اند، تغییرات زیادی در سطح آب زیرزمینی را نشان می دهد. میزان این تغییرات برای سناریوی تغییر بارش در انتهای زمان شبیه سازی میزان 34 درصد کاهش و برای سناریوی دما میزان کاهش 15 درصد بوده و برای تغییر الگوی کشت کاهش 57 درصدی را نشان می دهد. سپس در این مدل سناریوی تغییر اقلیم و تغییر الگوی کشت به طور همزمان به مدل وارد شده و میزان کاهش حجم آب زیرزمینی در این حالت 80 درصد محاسبه گردید. در مرحله بعد سناریوی بهره برداری تلفیقی تعریف گردیده و با شبیه سازی پارامترهای موثر و بررسی اثرات همزمان سناریوهای متعدد، حالتی از بهره برداری تلفیقی در شرایط اقلیمی مختلف که سبب متوقف شدن روند کاهش سطح آب زیرزمینی در این دشت می-شود، ارایه گردیده است. در حالت بهره¬برداری تلفیقی میزان افزایش حجم آب زیرزمینی بعد از طی زمان شبیه سازی 40 دصد محاسبه گردید و در بخش آخر اثرات همزمان سناریوی بهره برداری تلفیقی و سناریوی تغییر اقلیم و تغییر در الگوی کشت به مدل دشت وارد شد، و حجم آب زیرزمینی در این حالت باز رشد 19 درصدی را نشان داد.